Kategori: Makaleler

Güven Çeşitleri Nelerdir? Güç, İktidar ve Toplumsal Düzen Üzerine Bir Siyasi Analiz Bir siyaset bilimci olarak, güç ilişkilerinin karmaşık dokusunda en sık karşılaştığım kavramlardan biri güven. Devletin vatandaşına, vatandaşın devlete, bireylerin birbirine, hatta kurumların topluma karşı duyduğu güven… Hepsi siyasal düzenin görünmez harçlarıdır. Peki, bu güven nasıl inşa edilir? Ve en önemlisi, hangi tür güven toplumsal istikrarın temelini oluşturur? Güç İlişkileri Bağlamında Güven Güven, siyasal alanda asla soyut bir kavram değildir; tam tersine, iktidar ilişkilerinin merkezinde yer alır. Michel Foucault’nun da belirttiği gibi, her güç ilişkisi aynı zamanda bir güven ilişkisini ima eder. Devlet, yurttaşlardan itaat beklerken karşılığında güven telkin…

Göğüsteki Hırıltı Nedir? – Tarihten Günümüze Solunumun Sessiz Hikâyesi İnsan bedeninin en temel ekonomik sistemi oksijendir. Her nefes, hücrelere enerji taşır; tıpkı bir ülkenin para akışı gibi. Fakat bazen bu sistemde küçük bir aksaklık olur ve hava, akciğerlerden geçerken hırıltı adı verilen titreşimli bir ses çıkarır. Tıp literatüründe “ronküs” ya da “wheezing” olarak bilinen bu durum, yalnızca fizyolojik bir bulgu değil, insanlık tarihinin solunumla kurduğu ilişkinin de bir yansımasıdır. Göğüsteki hırıltı, aslında bedenin oksijen ekonomisinde yaşadığı küçük ama anlamlı bir krizdir. Tarihsel Arka Plan: Nefesin Anlamı ve Hırıltının Keşfi Tarihin ilk hekimleri nefesi, yaşamın özü olarak görmüştür. Antik Yunan’da Hipokrat,…

Merhaba meraklı ruhlar! “Kaplan böceği nedir?” sorusu ilk bakışta sadece biyolojiyle ilgiliymiş gibi görünse de, geleceğe dair düşündüğümüzde bu küçük canlıların hayatımıza dokunabileceği birçok alan var. Ben de bu yazıda, kaplan böceklerini yalnızca bir böcek olarak değil, doğanın mühendisi, teknolojinin ilham kaynağı ve toplumun geleceğini şekillendirebilecek bir unsur olarak ele almak istiyorum. Hazırsanız birlikte hem bugüne hem de geleceğe bir yolculuğa çıkalım. Kaplan Böceği Nedir? Doğanın Hızlı Avcısı Kaplan böceği (Cicindelinae), adını aldığı “kaplan” kadar yırtıcı ve hızlı bir böcektir. Genellikle parlak metalik renkleriyle tanınır ve dünyadaki en hızlı böcek türlerinden biridir. Avını hem inanılmaz bir hızla yakalayan hem de…

Kanımsamak Ne Demek? Dilimizde bazı kelimeler, zamanla farklı anlamlar kazanır veya halk arasında öyle bir şekilde kullanılır ki, bu kelimenin gerçek anlamı ve işlevi bazen gözden kaçabilir. “Kanımsamak” da tam olarak böyle bir kelimedir. Peki, kanımsamak ne demek? Bu kelime neden bu kadar ilgi çekicidir ve aslında ne anlama gelir? Gelin, bilimsel bir bakış açısıyla bu kelimenin kökenine ve dildeki yerini inceleyelim. Kanımsamak Kelimesinin Kökeni “Kanımsamak” kelimesi, Türkçede yaygın olarak kullanılan ancak tam olarak anlamını herkesin bilmediği bir kelimedir. Türk Dil Kurumu’na (TDK) göre “kanımsamak”, bir şeyi ya da bir durumu içselleştirmek, iyice sindirmek anlamına gelir. Bu kelime, dilimize kan…

Alkollü Her Şey Dahil Ne Demek? İnsan Psikolojisinde Sınırsızlık, Kaçış ve Kontrol Arayışı Bir psikolog olarak, tatil köylerinin, açık büfelerin ve “her şey dahil” tabelalarının ardında insan zihninin gizli işleyişini görmeden edemem. Çünkü “her şey dahil” ifadesi, sadece bir tatil konsepti değil; aynı zamanda bir zihinsel özgürlük ve kontrol sınavıdır. Hele ki bu pakete “alkollü” eklendiğinde, mesele artık sadece içecekten değil, insanın hazla kurduğu ilişkiden, kaçış dürtüsünden ve benlik algısından söz eder hale gelir. Peki, alkollü her şey dahil ne demek? Bu sadece ekonomik bir tatil seçeneği mi, yoksa modern insanın zihinsel konfor alanına kurduğu bir kaçış cenneti mi? Bu…

Ökelenme Ne Demek? Edebiyatın Sessiz Dönüşümleri Üzerine Bir İnceleme Bir edebiyatçı için kelimeler yalnızca anlam taşıyan birimler değildir; onlar, duygunun, hafızanın ve dönüşümün sessiz tanıklarıdır. Ökelenme kelimesi, bu sessiz tanıklardan biridir. Belki eski bir ağızda, belki bir halk deyişinde karşımıza çıkar; ama her durumda içimizde bir yankı bırakır. Ökelenme yalnızca fiziksel bir tepki değil, aynı zamanda bir duygunun taşması, içsel bir kabarışın dile gelmesidir. Tıpkı bir romandaki karakterin sabırla bastırdığı bir duygunun nihayet kelimelere dökülmesi gibi… Kelimenin Kökü: Dilden Duyguya “Ökelenme” Türkçede genellikle boğazın dolması, gözyaşının tutulamaması ya da duygusal bir taşma hâlini anlatmak için kullanılır. Anadolu’da birisi der ki:…

Tersine Görsel Arama Nedir? İnsan Zihninin Görsel Merak Haritası Bir psikolog olarak, her gün insanların düşüncelerinin, duygularının ve davranışlarının ardındaki görünmez motifleri çözmeye çalışıyorum. Fakat bazen danışanlarımın yüz ifadelerinde, bir fotoğrafın detayında ya da bir görüntünün çağrıştırdığı duyguda gizli olan anlamları fark ettiğimde, zihnimde şu soru belirir: “Bir görüntü bize ne anlatır?” İşte bu noktada, tersine görsel arama yalnızca teknolojik bir araç değil, aynı zamanda insan zihninin merak, kimlik ve anlam arayışına açılan bir penceredir. Tersine Görsel Aramanın Tanımı: Görüntüden Anlama Yolculuğu Tersine görsel arama, bir görseli internete yükleyip onun hakkında bilgi bulmayı sağlayan bir teknolojidir. Kısaca, kelimelerle değil, görsellerle…

Kan kanseri hangi tahlilde çıkar? Adalet, farkındalık ve erken tanının kesiştiği yer “Bir testle hayat kurtarılır mı?” sorusu, ilk bakışta tıbbi gibi görünür. Ama aslında çok daha derin, çok daha insani bir sorudur bu. Çünkü kan kanserini erken fark etmek yalnızca bireysel bir mesele değildir; toplumsal cinsiyet rolleri, sağlık hizmetlerine erişim eşitsizliği, eğitim düzeyi ve hatta ekonomik statü gibi unsurlarla da doğrudan ilişkilidir. Bugün bu soruya sadece laboratuvar penceresinden değil, insan hikâyelerinin içinden bakacağız. Toplumsal mercek: Tahlil sadece bir test değildir Ayşe 42 yaşında, iki çocuk annesi bir öğretmen. Uzun süredir süren halsizliğini “yorgunluk” diye geçiştiriyordu. Kadınlara yüklenen “dayanıklı ol,…

Tanrı Tek mi? Edebiyatın Sonsuz Anlatısında İlahi Bir Sorgulama Kelimelerin dünyasında dolaşırken, her cümle bir inanç, her hikâye bir dua gibidir. Bir edebiyatçı için Tanrı yalnızca teolojik bir kavram değil, aynı zamanda anlatının merkezinde yer alan bir varlık fikridir. Yazının tarihi boyunca, Tanrı fikri insanın anlam arayışının en güçlü metaforlarından biri olmuştur. Bu yüzden “Tanrı tek mi?” sorusu, sadece bir inanç sorgulaması değil, aynı zamanda bir edebi bilinç meselesidir. Çünkü edebiyat, tekil olanla çoğul olanın, inançla şüphenin, sessizlikle sözün arasında bir köprü kurar. Kelimelerin Tanrısı: Edebiyatta Yaratım Gücü Edebiyat, yaratımın kardeşidir. Yazar, bir cümleyle evren kurar; tıpkı Tanrı’nın “Ol!” deyişiyle…

Kamu kurum ve kuruluşları arasındaki fark nedir? Bazen bir haberde “kamu kurumu”, başka bir belgede “kamu kuruluşu” geçer; aynı şeyi mi kast ediyorlar, yoksa arada görünmeyen bir çizgi mi var? İşte tam bu soruyu yıllardır not defterimin kenarına düşerim. Çünkü bu iki kavramın, devletin nasıl organize olduğunu anlamamızda şaşırtıcı derecede büyük payı var. Gelin, birlikte merceği biraz yaklaştıralım; kökenlerden bugüne, bugünden yarına uzanan bir yolculuk yapalım. Kökenler: “Kurum” mu, “kuruluş” mu? Türkçe’de “kurum” daha çok düzen, işleyiş ve amaç birliği olan örgütleri anlatır. “Kuruluş” ise kurulmuş olma hâline ve tüzel kişiliğe vurgu yapar. Bu yüzden hukuk ve idare literatüründe ikisi…